Gemeenschapszin groeit geleidelijk van onderop als er voldoende sociale cohesie is, en kan niet van boven af gestuurd worden. Die sociale cohesie ontstaat wanneer men gezamenlijke activiteiten organiseert, waardoor mensen elkaar ontmoeten, leren kennen en gaan vertrouwen. Dit gebeurt vooral door de vaste kern van bewoners in de buurt. Het belang van sociale cohesie voor de leefbaarheid en gemeenschapszin kan niet voldoende worden benadrukt.

Zie bijvoorbeeld het rapport ‘Sociale cohesie bepalend voor leefbaarheid in buurten’ door Nextdoor/VU : https://openresearch.amsterdam/nl/page/101864/rapport-grote-nextdoor-buurtonderzoek-2023-.pdf:

“Drie aspecten geven de belangrijkste verklaring voor een prettige woonomgeving: goed contact met buurtgenoten, sterk sociaal vertrouwen, en de afwezigheid van criminaliteit en gevoelens van onveiligheid”. Het gaat bij de waardering van de buurt dan vooral om de kwaliteit van contact met buurtgenoten en niet om de frequentie.”

Als bezorgde bewoners van de Maredijkbuurt zijn we niet tegen tijdelijke bewoners, die gunnen we zeker een leefbare buurt en die zijn welkom. Onze wens is om een gezonde verhouding te hebben en te houden tussen tijdelijke/vaste bewoning voor een duurzaam leefbare buurt.

De Maredijkbuurt is al geruime tijd in gesprek met de gemeente over de mate van woningopsplitsing/verkamering in het oudere deel van de buurt, in de smalle straten met kleinere arbeidershuizen uit begin 20^ste eeuw. Zo dichtbij het station en het centrum is de Maredijkbuurt aantrekkelijk voor tijdelijke bewoning en zien we veel particuliere verhuur van woningen, die zijn overgenomen van eigenaar-bewoners. Door deze clustering van particuliere verhuur van kleine wooneenheden ontstaat verloedering, anonimiteit, zwakke sociale cohesie en verminderde leefbaarheid (fietsen, geblokkeerde trottoirs, peuken, zwerfvuil, bijgeplaatst afval, feestlawaai, etc.).

Tot aan het ingaan van de huidige huisvestingsverordening (januari 2024), is het percentage van opgesplitste/verkamerde woningen met particuliere verhuur opgelopen tot 40%, ondanks een officieel quotum van 8%. Dit is ontstaan door afwezigheid van ook maar enige vorm van monitoring en handhaving. Per 1 januari 2024 is de buurt zelfs geheel Vergunningsvrij gemaakt voor verdere opsplitsing/verkamering. De buurt is nog leefbaar genoeg volgens de leefbarometer (leefbaarometer.nl) van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, het instrument waar de wethouder zijn beleid op baseert.

In december 2023 heeft de buurt alle gemeentelijke raadsfracties geïnformeerd en betrokken. Er is ingesproken bij de Gemeente Raad, resulterend in vele moties ter oplossing. De motie M.23.0116.05. is uiteindelijk met ruime meerderheid aangenomen, met een oproep aan de wethouder om een oplossing te vinden voor de problematiek van de clustering in woningopsplitsing/verkamering en alsnog een vergunningsplicht in te voeren in de Maredijkbuurt. De wethouder heeft echter geen actie ondernomen uit vrees voor juridische stappen van particuliere verhuurders.

Tot nu toe heeft de buurt vele nadelige consequenties kunnen opvangen door de vrijwillige inzet van veel vaste bewoners om verloedering te voorkomen. Hier zien we gemeenschapszin in volle actie!

Wij roepen de raadsfracties van de gemeente Leiden op:

• Om zuinig te zijn op de bestaande gemeenschapszin, koester dat, en stop daarom de clustering van tijdelijke bewoning.
• Zich bewust te zijn dat er in de toekomst een grotere zorgvraag ontstaat door de vergrijzing en ook door een terugtrekkende overheid, en er steeds vaker een beroep moet worden gedaan op de omgeving (buren). Het belang van sociale cohesie en gemeenschapszin zal steeds groter worden.
• Om alle mogelijkheden te gebruiken die de Huisvestingswet biedt om de balans in de verhouding vast bewoners en tijdelijke bewoners op straatniveau gezond te houden en daarmee de sociale cohesie en de gemeenschapszin te waarborgen. Zie daarvoor ook de aanpak die in ander gemeenten is doorgevoerd, zoals bijvoorbeeld in Utrecht en Haarlem.
• Om niet voorbij te gaan aan het feit dat de Maredijkbuurt al een grote bijdrage heeft geleverd aan de huisvestingsbehoefte van de stad Leiden voor de huisvesting van (internationale) studenten, jongeren en arbeidsmigranten.

Werkgroep Leefbaarheid Maredijkbuurt

Christa de Boer, Bert van Sprundel, Joke Spannenburg, Aad van den Berg, Ad van der Steld

April 2025